Verdient u niet genoeg om in uw noodzakelijke levensonderhoud te voorzien? Dan heeft u in principe recht op bijstand. Of u aan de voorwaarden voldoet, bepaalt de gemeente.
Participatiewet (Bijstand)
Bijstand aanvragen
Als u niet genoeg verdiend om in uw noodzakelijke levensonderhoud te kunnen voorzien, kunt u een bijstandsuitkering aanvragen via www.werk.nl van het UWV. De gemeente ontvangt uw aanvraag via het UWV. Vervolgens zal de gemeente uw aanvraag toetsen. Deze toetsing neemt doorgaans 8 weken in beslag. binnen deze 8 weken dient u een beslissing van de gemeente te ontvangen. Gedurende deze 8 weken kunt u aanspraak maken op een voorschot. Dit verzoek dient u wel te doen! Dit voorschot is 90% van de daadwerkelijk te ontvangen uitkering. Het voorschot op uw uitkering ontvangt u binnen 4 weken na uw aanvraag.
Het kan zijn dat de gemeente uw verzoek om een voorschot te ontvangen afwijst. Als de gemeente uw verzoek afwijst, kunt u de voorzitter van gedeputeerde staten verzoeken om de beslissing van de gemeente te herzien. De voorzitter beoordeelt dan of de gemeente toch een voorschot aan u moet verstrekken. Als ook de voorzitter van mening is dat u geen recht heeft op een voorschot, kunt u hiertegen niets doen. zijn beslissing is definitief..
Bijstand en jonger dan 27 jaar
Bent u jonger dan 27? Dan hebt u niet zonder meer recht op een bijstandsuitkering. Als u onderwijs kan volgen en in verband daarmee aanspraak heeft op studiefinanciering, ontvangt u geen bijstandsuitkering. Onder studiefinanciering wordt ook een lening verstaan.
Inmiddels heeft de rechtbank in verschillende gevallen geoordeeld dat er toch recht bestaat op bijstand, ook als u jonger dan 27 bent en als er onderwijs gevolgd kan worden. Bijvoorbeeld als u (aantoonbaar) geen onderwijs kan volgen of op het moment van aanvraag zich niet in kan schrijven voor een opleiding. Wel geldt er altijd een wachtperiode van vier weken, waarbij de u eerst zelf moet zoeken naar werk en/of moet bekijken of er nog onderwijsmogelijkheden zijn. Tijdens deze wachtperiode kan er geen voorschot aangevraagd worden. Deze wachtperiode geldt niet, als er bijstand na afloop van een WW-uitkering wordt aangevraagd.
Inlichtingenplicht
Ook in het geval van een bijstandsuitkering gelden verschillende verplichtingen. Een van deze verplichtingen is de inlichtingenplicht. Vanaf het moment dat u een bijstandsaanvraag indient, bent u verplicht het UWV WERKbedrijf en/of de gemeente alle inlichtingen te geven die nodig zijn om uw recht op bijstand vast te stellen. Dit geldt ook tijdens de periode dat u een bijstandsuitkering ontvangt. Gedurende deze periode moet u de gemeente alle informatie en wijzigingen doorgeven die van belang zijn voor uw recht op bijstand. Denk hierbij aan: u gaat samenwonen of inkomen heeft, maar ook als u af en toe (een beetje) geld krijgt van familie of vrienden.
Veel problemen ontstaan, doordat de gemeente van mening is dat de bijstandsgerechtigde zijn inlichtingenplicht heeft geschonden. Als u niet aan uw inlichtingenplicht voldoet, kan dit tot gevolg hebben dat uw uitkering beëindigd wordt en/of teruggevorderd wordt. Bij dit laatste wordt uw uitkering dan omgezet in een lening welke u dus moet terugbetalen. Het is dus zaak om alles tijdig te melden.
Mocht u toch een brief (besluit) ontvangen van de gemeente, dan is het raadzaam om gelijk hulp van een advocaat in te schakelen. Bij hoge terugvorderingen, wordt meestal de sociale recherche ingeschakeld. Wordt u uitgenodigd voor verhoor, raadpleeg dan eerst een advocaat.
Gezamenlijke huishouding
In de praktijk wordt er regelmatig bijstand teruggevorderd omdat er sprake is van een gemeenschappelijke huishouding. Het is een misverstand dat er sprake moet zijn van ‘echt’ samenwonen en/of dat er sprake moet zijn van een relatie. Voor het vaststellen van een gemeenschappelijke huishouding moet u beiden het hoofdverblijf hebben in dezelfde woning. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit een inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie (GBA) of een inschrijving bij een andere instantie. Ook kan de gemeente een gezamenlijke huishouding aantonen doordat u wel beiden een eigen huis heeft, maar bij een van de huizen een zeer laag energie- en waterverbruik is vastgesteld of dat een van de woningen maar gedeeltelijk is ingericht en uit verklaringen van buurtbewoners blijkt dat u niet in de woning woont.
Het is niet alleen van belang dat u op hetzelfde adres het hoofdverblijf heeft. U moet ook (financieel) voor elkaar zorg dragen. Dit moet verder gaan dan alleen het delen van vaste woonlasten, bijvoorbeeld u betaalt gezamenlijk de vaste lasten en boodschappen, u heeft een gezamenlijke bank- of girorekening of u doet het huishouden gezamenlijk.
Soms staat het vast dat er sprake is van een gezamenlijke huishouding. Hiervan is sprake als u het hoofdverblijf in dezelfde woning heeft met iemand, met wie u gehuwd bent geweest in de afgelopen twee jaar of van wie u een kind heeft, of van wie u het kind heeft erkend, of met wie u een samenlevingscontract heeft, waarin is opgenomen dat u een bijdrage aan het huishouden levert. In deze situaties hoeft de gemeente niet te onderzoeken of er sprake is van (financiële) zorg tussen u en uw partner.
Overige verplichtingen
Iedere gemeente heeft op haar website de rechten en verplichtingen staan in het geval van een bijstandsuitkering. Indien u zich niet aan de verplichtingen houdt, kunnen aanzienlijke boetes opgelegd worden. Bijvoorbeeld als de inlichtingenplicht geschonden wordt. Wordt u met dit soort zaken geconfronteerd, schakel dan tijdig een advocaat in. De meeste winst valt te behalen als de advocaat gelijk vanaf het begin bij de zaak betrokken is.
Bezwaar
Als uw bijstandsaanvraag wordt afgewezen, heeft u zes weken de tijd om bezwaar in te dienen. Daarnaast is het verstandig om een nieuwe aanvraag in te dienen. Een bezwaarprocedure neemt al snel 18 weken in beslag.
Voorlopige voorziening
Zoals aangegeven kan een bezwaarprocedure enige tijd in beslag nemen. Als er een sprake is van spoed (spoedeisend belang), kan er een spoedprocedure (voorlopige voorziening) bij de rechtbank gestart worden. Dit houdt in dat de rechtbank wordt verzocht om de gemeente te verplichten om voorschotten te verstrekken gedurende de behandeling van het bezwaarschrift. Bij de afwijzing van een bijstandsuitkering, wordt het spoedeisend belang redelijk snel aangenomen.
Als de rechtbank u gelijk geeft gedurende de voorlopige voorziening toegewezen, wil dat overigens niet zeggen dat u ook gelijk krijgt van de gemeente in de bezwaarzaak. Het is dus mogelijk dat de rechter in de voorlopige voorziening uw vordering toewijst en dat u de bijstand achteraf moet terugbetalen aan de gemeente, omdat de gemeente uw bezwaarschrift ongegrond wordt verklaard. In de praktijk blijkt dit risico zeer klein is, maar het kan niet uitgesloten worden.